Chăm sóc răng miệng cho người cao tuổi

Nhiều người cao tuổi vẫn giữ được phần lớn hoặc toàn bộ răng thật. Một số khác sử dụng kết hợp răng thật với hàm giả tháo lắp/cố định hoặc implant, số còn lại dùng hàm giả toàn phần. Việc điều trị nha khoa ở nhóm tuổi này thường phức tạp do sức khỏe tổng thể yếu, vì vậy phòng bệnh là ưu tiên hàng đầu.

Hậu quả nghiêm trọng nếu lơ là:
– Mất răng → Khó nhai → Tăng nguy cơ nghẹt thở (nguyên nhân gây tử vong phổ biến).
– Vệ sinh kém → Vi khuẩn tích tụ → Viêm phổi do hít sặc.

Quy trình chăm sóc răng cần thiết có thể được chia thành việc chăm sóc hàng ngày tại nhà hoặc tại cơ sở y tế và việc chăm sóc được thực hiện chuyên nghiệp tại phòng khám nha khoa.

Trường hợp còn răng tự nhiên

Ở người cao tuổi, dù vẫn giữ được răng tự nhiên nhưng sau nhiều năm sử dụng, răng thường có dấu hiệu mòn men, trám nhiều lần hoặc tụt lợi khiến chân răng lộ ra. Những yếu tố này cùng với tác động từ các thủ thuật nha khoa trước đây sẽ gây khó khăn trong việc giữ vệ sinh khoang miệng sạch sẽ, thơm tho và khỏe mạnh. Do đó, cần lưu ý:

– Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày (sáng và tối) bằng bàn chải lông mềm, đầu nhỏ đến vừa, tay cầm chắc chắn cùng kem đánh răng có fluoride.

– Làm sạch kẽ răng 1 lần/ngày bằng bàn chải kẽ chuyên dụng hoặc chỉ nha khoa.

– Khi hỗ trợ người khác vệ sinh răng miệng, cần đảm bảo đủ ánh sáng để quan sát kỹ. Tùy tình trạng sức khỏe, có thể thực hiện trên giường hoặc ghế tựa. Nếu không tiện dùng bồn rửa, hãy chuẩn bị sẵn chậu nhỏ để nhổ bã.

Trường hợp còn răng tự nhiên kết hợp hàm giả

Dù đã sử dụng hàm giả (cố định hoặc tháo lắp), các vấn đề về răng tự nhiên như trên vẫn tồn tại, đồng thời hàm giả có thể gây thêm khó khăn trong vệ sinh:

– Hàm cố định (gắn bằng vít/xi măng): Cần kỹ thuật đặc biệt để làm sạch khu vực xung quanh và giữa các răng/nướu.

– Hàm tháo lắp: Tháo hàm ra khỏi miệng trước khi vệ sinh răng như bình thường. Ngâm và chải sạch hàm giả trước khi lắp lại.

Trường hợp mất răng hoàn toàn và dùng hàm giả nguyên hàm

Ở người cao tuổi, việc đeo hàm giả nguyên hàm là một thách thức vì đòi hỏi phần xương nướu phải đủ chắc để giữ hàm cố định. Người lớn tuổi cũng cần nước bọt để hút và kiểm soát cơ tốt khi ăn và nói mà không làm hàm giả bị rơi ra.

Việc vệ sinh răng giả rất quan trọng. Răng giả nên được tháo ra và chải sạch để loại bỏ các mảnh vụn thức ăn và mảng bám trên răng. Ngâm trong chất tẩy rửa răng giả là một phương pháp vệ sinh bổ sung và có thể tiếp cận được những nơi mà bàn chải không thể làm được. Trong khi răng giả không ở trong miệng, hãy súc miệng để loại bỏ các mảnh vụn thức ăn. Nếu sử dụng keo dán răng giả, hãy đảm bảo rằng keo không bị dính vào nướu hoặc vòm miệng của người được chăm sóc. Có thể sử dụng bàn chải đánh răng mềm để nhẹ nhàng làm sạch nướu, vòm miệng và lưỡi để loại bỏ mảng bám trên răng và bất kỳ keo dán răng giả nào còn sót lại. Đừng quên, ngay cả những người đeo răng giả cũng nên kiểm tra ít nhất hàng năm để đánh giá chức năng và độ vừa vặn của răng giả và để thực hiện sàng lọc ung thư miệng.

Việc khám răng định kỳ quan trọng với mọi người, kể cả người đã mất hết răng. Tùy vào tình trạng sức khỏe răng miệng và thể chất, nha sĩ sẽ tư vấn tần suất thăm khám phù hợp. Họ cũng có thể đề xuất phương pháp bổ sung fluoride hoặc hướng dẫn cách vệ sinh răng miệng tối ưu, loại bỏ mảng bám triệt để.

Khi bắt đầu chăm sóc, bạn nên liên hệ với nha sĩ của người được chăm sóc, tương tự như cách bạn liên hệ với các nhân viên y tế khác của họ. Nếu người đó chưa có nha sĩ theo dõi cụ thể, hãy nhờ một trong các nhân viên y tế đang phụ trách giới thiệu phòng khám nha khoa phù hợp với nhu cầu của người lớn tuổi.

1. Trao đổi với nha sĩ và chuyên viên vệ sinh răng miệng về tần suất cần đi khám định kỳ cũng như cách thực hiện các bước vệ sinh răng miệng hằng ngày sao cho hiệu quả và phù hợp nhất.
2. Trước khi đi khám răng, bạn nên chuẩn bị sẵn các thông tin sau:
   • Danh sách tất cả các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm cả thuốc kê toa và thuốc mua không cần toa
   • Danh sách các bệnh lý đang mắc, bao gồm cả dị ứng
   • Thẻ bảo hiểm nha khoa hoặc thẻ Medicaid (nếu có)
   • Răng giả (nếu có), ngay cả khi không thường xuyên sử dụng
3. Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày bằng bàn chải chất lượng tốt và kem đánh răng có chứa fluor. Thay bàn chải ít nhất mỗi ba tháng một lần và rửa sạch sau mỗi lần sử dụng.
4. Dùng bàn chải kẽ răng hoặc chỉ nha khoa để làm sạch các kẽ răng – những nơi mà lông bàn chải thông thường không thể chạm tới. Bàn chải kẽ nên được thay mới sau mỗi 1–2 tuần sử dụng.1-2 สัปดาห์
5. Vệ sinh răng giả tháo lắp ít nhất một lần mỗi ngày bằng bàn chải chuyên dụng cho răng giả, đồng thời súc miệng sạch sẽ trong thời gian không đeo răng giả.
6. Hạn chế ăn vặt ngọt thường xuyên, vì điều này làm tăng nguy cơ sâu răng (đặc biệt là với răng thật).
7. Cắt nhỏ thức ăn trước khi ăn để giảm nguy cơ mắc nghẹn, đặc biệt quan trọng đối với người đang sử dụng răng giả.